سایت نجوم ایران ( مرکز اطلاع رسانی اخبار رسمی نجومی، ستاره شناسی، هوافضا، آسمان شب و اخترفیزیک ایران و جهان) ؛

پژوهشگران دانشگاه جان‌هاپکینز در تازه‌ترین مطالعات سیاره‌ای خود دریافته‌اند که علیرغم تفاوت‌های چگالی و ترکیب شیمیایی جو دو سیاره زمین و مریخ، عکس‌العمل جو این دو نسبت به تغییرات شدت تابش خورشیدی در دوره 25 روزه گردش وضعی‌ ستاره مادر بسیار شبیه به یکدیگر است.

السید طلعت، دانشمند علوم فضایی و عضو هیات علمی آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان‌هاپکینز (APL) این مطلب را در همایش «سیاره‌شناسی تطبیقی: جو سیارات و بررسی آب‌وهوای آنها» که از سوی جامعه زمین‌شناسی ایالات‌متحده (AGU) برگزار می‌شود، عنوان کرد. کارشناسان معتقدند این یافته می‌تواند به دانشمندان در درک هرچه بهتر ارتباط بین خورشید و پدیده‌های جوی سیارات کمک کند. طلعت که در بررسی‌های خود از مجموعه اطلاعات محدود یون‌کره مریخ  و اطلاعات آزمایش فرابنفش شدید خورشیدی(SEE) در ماهواره TIMED استفاده کرده‌است؛ به نشانه‌هایی دست یافته‌ که نشان می‌دهد پاسخ‌های نورشیمیایی یون‌کره مریخ به تابش‌های خورشیدی همانند پاسخ‌های یون‌کره زمین است.

در طول گردش 25روزه خورشید به دور خود، جو فوقانی زمین و مریخ در معرض تابش‌های متغیر پرتوهای پرانرژی ایکس و فرابنفش شدید خورشیدی قرار می‌گیرد و آزمایش SEE داده‌های مربوط به این تابش را اندازه‌گیری می‌کند.

روش بدست‌آوردن اطلاعات یون‌کره مریخ هم به‌نوبه خود شیوه جالبی است. در سال 2003، دکتر دیوید هینسون، عضو هیات علمی دانشگاه استانفورد با بررسی ارتباطات رادیویی آزمایش‌های علمی رادیویی مدارگرد نقشه‌بردار سراسری مریخ (MGS) توانست نمای کلی یون‌کره مریخ را مشخص کند.طلعت با بررسی تغییرات داده‌های SEE، تصمیم گرفت تطابق آنها را با داده‌های یون‌کره مریخ بیازماید. برای این کار، او داده‌های SEE را به‌شکلی جابجا کرد که بر شبانه‌روز مریخ منطبق شود؛ زیرا شبانه‌روز مریخ از شبانه روز زمین 41 دقیقه و 20 ثانیه طولانی‌تر است و ازاین‌رو دوره گردش وضعی خورشید به شبانه‌روز مریخ اندکی کوتاه‌تر از این‌مقدار در زمین است. زمانی‌که دو نمودار بیشینه چگالی یونی مریخ و سطح فعالیت خورشیدی در یک دوره معمولی هم‌پوشانی پیدا کردند، تطابق مورد نظر حاصل شد!

ماهواره TIMED

 ماهواره TIMED که در سال 2001 به فضا پرتاب شد، نخستین ماموریت از برنامه ماهواره‌های زمینی_‌‌خورشیدی ناسا و یکی از ماهواره‌های رصدخانه بزرگ فیزیک‌خورشیدی ناسا به‌شمار می‌رود. این ماهواره تاکنون توانسته‌است در طول مراحل مختلف چرخه خورشیدی، اطلاعات ارزشمندی را درمورد مرز بین مزوسفر (لایه میانی جو زمین در ارتفاع 50 تا 85 کیلومتری)و گرماکره- یون‌کره پایینی جو زمین (لایه بالایی مزوسفر که از 85 تا 500 کیلومتری گستره شده و دما در آن به 1500 درجه سلسیوس می‌رسد) جمع‌آوری کند. دانشمندان توانسته‌اند به کمک این ماهواره و شبکه‌ای از ایستگاه‌های رصدی جهانی، اطلاعات بسیاری در مورد ساختار پایه، دما، فشار، باد و ترکیب شیمیایی گرماکره-یون‌کره پایینی جمع‌آوری کنند و مقدار انرژی ورودی و خروجی از این لایه را اندازه‌گیری کنند. ماهواره TIMED، نخستین ابزاری است که می‌تواند هم‌زمان تمام پارامترهای بحرانی را اندازه‌گیری کند و این به دانشمندان کمک می‌کند تا بهتر بتوانند فرآیندهایی را که تغییرات جو فوقانی زمین را کنترل می‌کنند، شناسایی کنند.

  منبع : SpaceFlightNow.com

  نويسنده  : ذولفقار دانشی