با ازکار افتادن ابزارهای جهت‌گیری و نشت تمام سوخت شیمیایی، امید ژاپنی‌ها به موتورهای یونی هایابوسا است که فضاپیما را به زمین برساند
مهندسان فضاپیمای ژاپنی هایابوسا که در ماموریت خود با مشکلات بسیاری مواجه شده‌است، پس‌از آزمایش دو موتور پیشران یونی این فضاپیما اعلام کرده‌اند هایابوسا انرژی لازم برای بازگشت به زمین را دارا است. اگر این فضاپیما طبق زمان‌بندی ازپیش‌تعیین‌شده در سال 1389 / 2010 به زمین بازگردد، دانشمندان بالاخره خواهند فهمید که آیا بشر توانسته‌است برای نخستین‌بار، نمونه‌هایی را از یک سیارک جمع‌آوری کند و به زمین منتقل کند یا خیر.
هایابوسا قرار بود در پاییز سال گذشته بر سطح سیارک ایتوکاوا فرود آید، ساچمه‌هایی را به سطح این سیارک 535 متری شلیک و مواد آزادشده را جمع‌آوری کند. اما دو بار تلاش فضاپیما برای فرود بر سطح سیاره ناموفق ماند. اطلاعات ارسالی نشان می‌داد که به‌دلیل وجود اختلال در فرمان‌های ارسالی رایانه مرکزی فضاپیما به ابزارهای جمع‌آوری غبار سیارک، ساچمه‌ها هیچ‌گاه شلیک نشده‌اند. با این‌حال، مدیران این برنامه امیدوارند که برخی ذرات غبار سیارک تصادفا راه خود را به داخل مخزن نگهداری مواد باز کرده باشند، ازاین‌رو تصمیم گرفته‌اند هایابوسا را طبق برنامه به زمین بازگردانند.
اما فضاپیما در مسیر بازگشت به زمین هم خوش‌شانس نبود. اوایل آذرماه گذشته، نشت سوخت در یکی از موتورهای شیمیایی سبب‌شد هایابوسا دوران پیدا کند و کنترلش از دست مرکز هدایت زمینی خارج شود. دو ماه بعد که مرکز هدایت زمینی توانست با فضاپیما ارتباط برقرار کند، مهندسان پرواز فهمیدند تمام سوخت ذخیره‌شده در 12 موتور پیشران شیمیایی خالی شده‌است. امیدها برای بازگشت موفقیت‌آمیز هایابوسا کم‌رنگ شد.
این دوازده موتور شیمیایی جایگزین چرخ‌های واکنشی پایدارکننده فضاپیما شده بودند که چند ماه پیش‌از حادثه نشت سوخت از کار افتاده بودند. این چرخ‌ها به یک موتور الکتریکی متصل بودند که آنها را با سرعت ثابتی می‌گرداند و تکانه‌زاویه‌ای فضاپیما را کنترل می‌کرد. هایابوسا برای رسیدن به جهت‌گیری جدید کافی بود سرعت دوران این چرخ‌ها را تغییر دهد تا با تغییر تکانه‌زاویه‌ای، فضاپیما را دوران دهد. اما اکنون که نه چرخ‌واکنشی وجود دارد و نه موتور شیمیایی، وظیفه تصحیح جهت‌گیری فضاپیما و تامین نیروی پیشرانش برای رسیدن به زمین برعهده چهار موتور یونی هایابوسا است. این موتورهای یونی گاز زنون ذخیره‌شده در موتور را یونیزه می‌کنند و سپس یون‌ها را در میدان الکتریکی شتاب می‌دهند. بدین‌ترتیب موتورها می‌توانند نیروی پیشران اندک ولی دائمی تولید کنند.
در طول این شش ماه، مهندسان پرواز نگران بودند آیا نشت سوخت و دوران جدید فضاپیما به موتورهای یونی صدمه‌ای رسانده‌است یا خیر. به‌تازگی، آنها دو موتور از چهار موتور یونی این فضاپیما را آزمایش کرده‌اند و فهمیده‌اند که این موتورها در وضعیت بسیار مطلوبی قرار دارند. موتور سوم در دی‌ماه امسال آزمایش می‌شود، زمانی‌که هایابوسا به خورشید نزدیک‌تر می‌شود و آسیب‌های ناشی از سرمای فضا برآن کاهش می‌یابد. موتور چهارم، موتور اضطراری فضاپیما است و آزمایش نخواهد شد.
هم‌اکنون این سه‌موتور باهم کار می‌کنند، اما جون‌یی‌شیرو کاواگوچی، مدیر ماموریت هایابوسا می‌گوید که فضاپیما می‌تواند حتی با دو موتور یونی هم سفر بازگشت خود را به پایان برساند.
مهندسان به تازگی توانسته‌اند آهنگ دوران فضاپیما را به یک دور در هر پنج‌دقیقه کاهش دهند تا در مصرف گاز زنون صرفه‌جویی کنند. آنها برای کنترل دوران فضاپیما گاز زنون را از فضاپیما به بیرون می‌فرستادند. کاواگوچی می‌گوید که مسوولان کنترل پرواز مشکلی در ارتباط یا هدایت فضاپیما ندارند؛ اما فضاپیما در طول این مدت بسیار آسیب دیده‌است و ادامه ماموریت برای رسیدن به زمین کاری بسیار دشوار است.
برنامه‌ریزان آژانس فضایی ژاپن امیدوارند پرواز برگشت هایابوسا را در فروردین 1386 آغاز کنند. در این زمان، زمین و سیارک ایتوکاوا به کمترین فاصله از یکدیگر خواهند رسید. اگر فضاپیما بتواند در این تاریخ سفر خود را آغاز کند، سه‌سال بعد به زمین خواهد رسید و مخزن جمع‌آوری غبار خود را در خرداد 1389 / ژوئن 2010 به‌سوی صحرای مرکزی استرالیا پرتاب خواهد کرد.
منبع : New Scientist
نويسنده : ذوالفقار دانشی