سایت نجوم ایران ( مرکز اطلاع رسانی اخبار رسمی نجومی، ستاره شناسی، هوافضا، آسمان شب و اخترفیزیک ایران و جهان) ؛

زهره  را از گذشته ها می شناختند. زیرا درخشنده ترین شئی بعد از خورشید و ماه در آسمان شب می باشد. درست مانند قضیه عطارد، در گذشته فکر می کردند که دو سیاره جداگانه، یکی ستاره صبح بنام ایوسفروس (Eosphorus) و دیگر آن هیسپروس (Hesperus) یا ستاره شب وجود دارد. اما ستاره شناسان یونانی گاهی بنام لوسی فر یا ستاره صبح نیز می نامیدند.

زهره را گاهی هم خواهر زمین می نامند، زیرا با همدیگر شباهت هایی دارند. زهره بسیار اندک از زمین کوچکتر است ( 95 درصد قطر زمین و 80 درصد حجم زمین). هر دو دهانه های آتشفشانی دارند که جوان بودن سطح سیارات را نشان می دهد. چگالی یا غلظت و ترکیبات کیمیاوی مشابه دارند. بخاطر این شباهت ها همواره فکر می کردند که در زیر ابر های غلیظ و چگال زهره شاید شرایط شبیه زمین و یا حتی زندگی وجود داشته باشد، اما چه بسا که برخلاف و دور از تصور همه، زهره یک جهنم واقعی است. اطلاعات دقیقتر از زهر نشان داد که هیچ امکان زندگی در آن وجود ندارد. در ابتدا اتموسفر یا جو هر دو از کاربن دای اکساید بود، اما زمین به علت اینکه دورتر از خورشید قرار دارد و گرمای کمتری دریافت می کند، فرصت یافت تا مقدار زیاد کاربن دای اکساید جو خود را از دست دهد. اما زهره برعکس به علت نزدیکی اش به خورشید نور و گرمای بیشتر دریافت کرد و جو ضخیم آن اجازه بازتاب و فرار حرارت را نداد. این جو چگال و غلیظ باعث ایجاد اثر گلخانه ای می گردد که حرارت در سطح آن را تا 480 درجه بالا می برد ( سرب در این حرارت ذوب می شود، چه رسد به آب). بنائأ گرمترین نقطه در نظام شمسی ما همین جاست ( داغ تر از سطح عطارد). فشار اتموسفر یا جو در سطح آن 90 جو ( شبیه فشار آب در عمق یک کیلومتری بحر در زمین) و مرکب از کاربن دای اکساید می باشد. چند لایه از ابر با ضخامت چندین کیلومتر و مرکب از اسید سلفوریک یا تیزاب سطح آن را پوشانیده. در قسمت بالایی ابرها باد های سریع میوزد اما در سطح سیاره این باد بسیار به آهستگی در وزش است. به احتمال زیاد، زهره در گذشته مانند زمین مقدار زیادی آب داشته که در اثر حرارت زیاد تبخیر شده و اکنون یک سیاره خشک می باشد.

اگر زمین فقط اندکی نسبت به موقعیت فعلی اش به خورشید نزدیک تر می بود، شاید گرفتار چنین سرنوشتی می شد. بنائأ با مطالعه بیشتر اینکه چرا زهره که این قدر با زمین شباهت دارد، به این روز گرفتار شده، می توانیم در مورد زمین اطلاعات خوبی بدست بیاوریم. زهره دارای ارتفاعات، سطح هموار و چندین فرورفتگی می باشد. فرورفتگی های اتلانتا، گوینیور و لاوینا. دو منطقه یا وادی بلند بنام وادی ایشتر در نیم کره شمالی (به اندازه آسترالیا) و وادی افرودیت در خط استوا ( به اندازه امریکای جنوبی) وجود دارد. در قسمت داخلی وادی ایشتر فلات بلندی بنام لکشمی که با کوه های بلند بشمول کوه ماکسول احاطه شده وجود دارد. اما جالب تر اینکه سطح زهره را گدازه های آتشفشانی که از دهانه آتشفشان ها سرازیر می شوند، چون دریا های پهناور آتش تا صد ها کیلومتر پوشانیده ( شبیه آتشفشان های هاوایی یا قلعه المپ). تقریبأ بیش از 85 درصد سطح سیاره پر از مواد مذاب و گذازه های اند که از این چشمه های آتش سرازیر می شوند. سفینه فضایی ماژیلان تصاویر زیبایی از آتشفشان کیک اسفنجی شکل که از دهانه گنبد شکل آن مواد مذاب ( گدازه) با قشر بسیار ضخیم جریان دارد، را نشان می دهد. در این اواخر فقط بجز چند جای، تمامی آتشفشان های زهره آرام و ساکت شده اند. در سطح زهره فقط چند حفره کوچک شبیه حفره های مهتاب وجود دارد. بنظر می رسد شهاب سنگ ها یا اجرام آسمانی که به زهره سقوط می کنند، قبل از رسیدن به سطح در جو غلیظ آن می سوزند. اما این چند حفره هم به علت پارچه شدن سنگ های بزرگ در زمان عبور از جو بوجود آمده اند. قسمت داخلی زهره بسیار شبیه زمین، متشکل از هسته آهنی با شعاع حدود 3 هزار کیلومتر و پوسته یا لایه سنگی گداخته است که بیشتر سطح سیاره را تشکیل می دهد.

اطلاعات اخیر گرانشی یا جاذبه ای از سفینه ماژیلان نشان می دهد که قشر بیرونی سطح زهره نسبت به گذشته قوی تر و ضخیم تر شده است. اما چند تفاوت دیگر بین این دو سیاره وجود دارد: زهره میدان مقناطیسی ندارد، شاید هم به علت گردش آهسته آن باشد. گردش زهره بسیار غیر معمول، آهسته و با عقب نشینی می باشد. ( یک روز آن 243 روز زمینی که اندکی طولانی تر از سال آن؛ یعنی شب و روز زهره یکسال طول می کشد) جالب تر از همه، زهره برخلاف جهت تمامی سیارات ( موافق با عقربه ساعت) به دور خورشید می چرخد. اگر ناظر فرضی بر سطح سیاره باشد، می بیند که آفتاب از مغرب طلوع و در مشرق غروب می کند. دوره گردش انتقالی و گردش وضعی آن تقریبأ همزمان می باشد و به همین علت زهره در زمان نزدیک شدن به زمین با یک جانب دیده می شود و تا هنوز مشخص نشده که به علت تشدید در گردش انتقالی آن است و یا بصورت اتفاقی. هیچ سیاره ای به اندازه زهره به زمین نزدیک نمی شود. فاصله آن در هنگام مقارنه حدود 41800000 کیلومتر است. فاصله زهره از خورشید 108 میلیون کیلومتر یا (0.72 واحد نجومی. یک واحد نجومی یا AU به فاصله زمین تا خورشید یعنی 150 میلیون کیلومتر می گویند)  اولین سفینه فضایی که از زهره دیدن نمود مارینر 2 در سال 1962 بود. اما به دنبال آن سفینه های زیادی ( تا کنون بیش از 20 سفینه) از آن دیدن نموده و ونیره 7 (Venera 7) اولین سفینه روسی بود که بر سطح این سیاره فرود آمد و ونیره  9نیز برای اولین بار عکس های را از سطح این سیاره به زمین فرستاد. اما هر دو سفینه نه توانستند حتی یک ساعت در زهره باقی بمانند. باران های تیزابی و گرمی بیش از حد هر دو سفینه را مانند کاغذ سوزاند و از بین برد. سفینه فضایی ماژیلان (Magellan) امریکایی برای اولین بار بدور محور او گشت و از سطح آن توسط رادار نقشه برداری کرد. در جریان 37 دقیقه اولین گردش بدور مدار، این سفینه با استفاده از سیستم اندازه گیری راداری می توانست سطح زهره را با وسعت 20 کیلومتر نقشه برداری کند. زمانیکه سفینه یک دور را تکمیل می کرد، آنگاه آنتن خود را به سوی زمین می چرخاند و اطلاعات را منتقل می ساخت. انتقال اطلاعات 113 دقیقه را دربر می گرفت و سپس آنتن سفینه به جهت سطح سیاره باز می چرخید تا دوباره نقشه برداری کند. سفینه طی 243 روز با گردش در مدار زهره توسط سیستم آپرچر مصنوعی راداریSynthetic Aperture Radar   99 درصد سطح زهره را نقشه برداری نمود و تصاویر بسیار خوبی را که در این مأموریت تکمیل شد به زمین فرستاد. این نقشه همین اکنون توسط سفینه فضایی ایسا ESA بنام  ونوس اکسپرس که در مدار زهره قرار دارد همراه با ابزار های نقشه برداری متعدد استفاده می شود.( خبر تازه اینکه ونوس اکسپرس برای اولین بار رعد و برق هایی را در سطح زهره کشف نموده که به مراتب از رعد و برق های زمینی قوی تر ولی بدون آب و باران می باشد. این پدیده زهره را به سیارات زمین، مشتری و زحل که در همه بار الکتریکی توسط رعد و برق تخلیه می شوند، شبیه می سازد) زهره هیچ قمر یا متهابی ندارد، اما دم یا دنباله ای دارد. زهره را اکثرأ میتوان با چشم غیر مسلح دید. چندید سایت وجود دارد که موقعیت فعلی زهره و دیگر سیارات را در آسمان نشان میدهد. به تاریخ 8 جون 2004، زهره مستقیمأ میان زمین و خورشید قرار گرفت و بصورت یک لکه بزرگ سیاه از برابر صفحه خورشید گذشت. این رویداد نادر به نام ” گذر زهره” یاد می شود که آخرین بار در سال 1882 و دفعه بعد در سال 2012 خواهد بود، اما برای دفعه بعد تر آن باید تا سال 2117 منتظر ماند. هرچند این رویداد چندان اهمیت علمی ندارد، اما در این سفر، نیروی جاذبه عجیبی نهفته که منجمین آماتور را به سوی خود می کشاند.

dezysky.blogfa.com