وجود سياراتي با اقيانوسهايي از آب مايع به دور از هر ستارهاي، امكانپذير است. چه روي خواهد داد اگر چنين سيارهي رانده شدهاي، يك قمر بزرگ داشته باشد؟
نوشتاري كوتاه در مجلهي نيچر(Nature)، مايهي الهام جان دبس(John Debes) شد. نوشتهاي در سال 1999، به قلم ديويد ج استيونسون(David J. Stevenson) (مؤسسهي فناوري كاليفورنيا)، پيشنهاد ميكرد كه وجود سياراتي با اقيانوسهايي از آب مايع ـ و حتي حيات ـ در اعماق سرد و تاريك فضاي ميان ستارهاي، به دور از هر ستارهاي، امكانپذير است. اين مقاله بر پايهي اين آگاهي كه بخشي از سيارات، در حين تشكيلِ سيستمِ سيارهاي، در اثر گرانش، از سيستمشان به بيرون پرتاب ميشوند، اين فرضيه را مطرح ميكند كه برخي از اين سياراتِ به بيرون پرتاب شده، با گرماي دروني كافي، ميتوانند جَو خود را نگه دارند و براي نگه داشتن آب مايع در زير لايهاي ضخيم از پوستهي يخزده، به اندازهي كافي گرم باقي بمانند.
دانشمندان معتقدند وجود سيارات شناور تنها ـ گاه همراه با اقماري ـ در اعماق فضاي ميان ستارهاي امكانپذير است اما يافتن آنها در غياب هرگونه آفتاب، بسيار دشوار خواهد بود. (تصوير از ناسا nasa)
چه روي خواهد داد اگر چنين سيارهي رانده شدهاي، يك قمر بزرگ داشته باشد؟ دبس (در مؤسسهي كارنجي Carengie واشنگتن) براي يافتن پاسخ، 2700 شبيهسازي رايانهاي را بر اساس سيارهاي با جرم زمين و همدمي با جرم ماه، انجام داد. دبس ميگويد:’’فرايند پرتاب به بيرون امكان دارد بسيار شديد باشد. براي ما مشخص نبود كه آيا هيچ سيستم مقيدي واقعاً از آن جان به در ميبرد.‘‘ اما در 123 مورد، يا بين 4 تا 5 درصد مواقع، سيستم ’’زمين ـ ماه‘‘، پرتاب شدن از منظومهي شمسياش را بدون آسيبي دوام آورد.
دبس ميگويد:’’هرگاه رويدادي در ستارهشناسي درصد كمي از مواقع رخ ميدهد، براي ما جالب توجه است چرا كه در مقياس بزرگِ چيزها، اين به آن معنا است كه آن رويداد بسيار رخ ميدهد و مردم بايد از آن آگاه شوند.‘‘
اين جفتها امكان بهتري براي پناه دادن به حيات دارند، زيرا افت انرژيِ كشندي بين قمر و سيارهي چرخان، باعث گرم شدن درون سياره ميشود. مدلهاي دبس پيشبيني ميكنند كه اين گرم شدن با آنچه 4 ميليارد سال پيش در مورد زمين روي داد همانند است، هنگامي كه ماه جوان بسيار نزديكتر بود و زمين سريعتر ميچرخيد.
در نشريهي اخترفيزيك (Astrophysical Journal Letters) بيستم اكتبر، دبس و ستين سيگاردسون (Steinn Sigurdsson) چنين
نوشتهاند كه گرمايِش، احتمالاً در نقاط داغِ آتشفشانخيزي يا ديگر فرآيندهاي زمينْگرمايي متمركز شده است. زيستشناسان، روي زمين در حال يافتن نمونههاي بسياري از حياتي هستند كه روي اين گونه منابع انرژي بقا يافته است؛ مثلاً در پشتههاي
ميانْ اقيانوسي. آيا ممكن است چنين اكستريموفيلهايي1 (extremophile) رايجترين شكل حيات در كيهان باشد؟
اين تيم دريافت كه در بهترين حالت، يك سيستم زمينـماهِ به بيرون پرتاب شده، ميتواند گرماي خود را تا 250 ميليون سال نگهدارد: زماني كه براي پديدار شدن حيات كفايت ميكند. اما آيا اين زمان براي سازگار شدنِ اين حيات با دماهاي نهايتاً در حال كاهش، كافي است؟
1. ارگانيسمي كه در شرايط فيزيكي يا ژئوشيميايي دشواري كه براي بيشتر اشكال حيات روي زمين زيانآور است، رشد ميكند يا حتي به آن نياز دارد. (نقل ازwikipedia.org)
منبع : www.skyandtelescope.com
نويسنده : پویان شهیدی