دانشمندان و مهندسان ناسا (nasa) روز استقلال را با انفجاري مهيب جشن ميگيرند كه از برخورد موفقيتآميز پرتابهي 327 كيلوگرمي كاوشگر "برخورد عميق(Deep Impact)" در ساعت 05:52 روز دوشنبه 4 جولاي (10:22 صبح روز دوشنبه 13 تير به وقت ايران) با دنبالهدار تمپل1 (Tempel1) به وجود آمد. اين برخورد روياروي كه با سرعت 37000 كيلومتر بر ساعت صورت گرفت، نيروي انفجارياي برابر حدود 5 تُنTNT توليد كرد.
به نظر ميرسد همه چيز طبق برنامه پيش رفته باشد. دونالد ك.يومنز(Donald K. Yeomans) از پژوهشگران ناسا، هنگامي كه اولين تصاوير ميرسيد گفت: "ناوبري عالي بود ـــ بهتر از چيزي بود كه انتظار داشتم. بهتر از اين را نميتوانم تصور كنم". دانشمندان، مهندسان و مديران آزمايشگاه جت پروپالشن(Jet Propulsion Laboratory) در پاسادناي كاليفرنيا هنگامي كه اولين تصاوير رسيده انجام يك برخورد را تاييد كرد، با صداي بلند شادماني كردند.
با اين كه در دوربين رزلوشنــبالاي كاوشگر ِ در حال پرواز، فوكوس كمتر از حد عالي بود، تصاوير را نميشد با چيزي كمتر از حيرتانگيز توصيف كرد. پرتابه نيز كه جريان پيوستهاي از تصاوير پرجزييات را تا تنها چند ثانيه پيش از مرگش مخابره ميكرد، به قسمتي روشن از آفتاب، از هستهي كشيدهي دنبالهدار در نزديكي يك انتهاي آن، برخورد كرد. به زودي درخشش ِ تابان از گرمايي پديدار شد و سپس انفجار وسيعي از خرده و پارهها كه به فضاي پيرامون واپاشيده ميشد.
اكنون دانشمنداني كه درگير اين پروژهي 333 ميليون دلارياند، چشم به راه آنچه كه اين برخورد برجاي مينهد هستند. اندازه و شكل دهانهي برخورديِ حاصل بايد اطلاعات زيادي از ساختار هستهي دنبالهدار، به دست دهد. اگر محل كنده شده كوچك باشد، مثلاً به اندازهي يك خانه، اين بدان معني است كه هسته، ساختار داخلي صُلبي، همچون يك مكعب منجمد و جامد از يخ، دارد.
در طي روز، با رسيدن تصاوير بيشتر و طيف فروسرخ به زمين، دانشمندانِ اين مأموريت مشتاقانه آنها را بررسي خواهند كرد. آنها در حال حاضر دربارهي ساختار اين دنبالهدار تنها ميتوانند حدسهايي بزنند. با اين حال مقدار عظيم خرده و پارهها در عكسهاي اوليه قوياً اينطور پيشنهاد ميكند كه كنده شدگياي به اندازهي يك استاديوم بر جاي مانده و اين كه درون تمپل1 احتمالاً از مواد متخلخلي است كه به سستي توسط گرانش گرد هم آمدهاند.
دنبالهدارها به نظر ميرسد مجموعههايي از موادي يخي و سنگي باشند كه از آفرينش منظومهي شمسي در 4.5 ميليارد سال قبل به جاي مانده است. دنبالهدارهايي با دورهي كوتاه چون تمپل1، در حالي كه نسبتاً دسترسي به آنها با فضاپيما ساده است، هر بار كه وارد قسمتهاي داخلي منظومهي شمسي ميشوند، در معرض تابش شديد خورشيد قرار ميگيرند. بنابراين هدف اصلي "برخورد عميق"، استخراج مواد دستنخورده از اعماق زير سطح هسته است. به گفتهي سرپرست تحقيقات، ميشل اَهِرْن(Michael AHearn) (دانشگاه Maryland)، طيف فروسرخ به دست آمده در طي برخورد، تاكنون وجود تركيباتي كه هنوز بايد تشخيص داده شوند را آشكار كرده است.
در حالي كه تيم "برخورد عميق" در پاسادنا (Pasadena) روي خودِ مـأموريت متمركز شده بودند، منجمان آماتور و حرفهاي در سرتاسر دنيا اين رخداد را در چشمي تلسكوپهايشان تماشا ميكردند. دنبالهدار تمپل1 هم اكنون 0.89 واحد نجومي(134 ميليون كيلومتر) از زمين فاصلهدارد و تا پيش از برخورد، در تلسكوپ، هدفي مهآلود و محو از قدر 10 بود. به گفتهي پل وايزمن(Paul Weissman) متخصص دنبالهدارها (از JPL در nasa) در طي يك ساعت پس از برخورد، روشنايي تمپل1 بيش از دو برابر شده است. ديگران گزارش كردهاند كه روشنايي دنبالهدار حدود شش برابر شده است(معادل دو قدر كامل).
اين كه اين دنبالهدار دقيقاً چهقدر پرنور ميشود، بستگي دارد به اولاً مقدار غبار استخراج شده، سرعت انبساط ابر ِ غبار، اين كه تا چه زماني اين ابر، متمركز و با بازتابندگي بالا باقي ميماند و اين كه آيا برخورد، ناحيهي فعالي را روي دنبالدار به وجود ميآورد كه مواد بيشتري بتوانند از آن به خارج فوران كنند. در حال حاضر به گفتهي اَهِرْن، ميدانيم كه "برخورد درخشاني" بوده است.تمپل1 در 1867 در فرانسه و توسط ارنست ويلهلم لبرش تمپل(Ernest Wilhelm Leberecht Tempel) كشف شد. اين دنبالهدار كه طبق اندازهگيريها به طول 9 و عرض 3 كيلومتر(حدود نصف اندازهي منهتن) است، در مداري بين مريخ و مشتري، 5.5 سال طول ميكشد تا گرد خورشيد بچرخد.
تلسكوپ فضايي قدرتمند هابل توانست از صحنه تصادم بين فضاپيماي Deep Impact (برخورد عميق) و دنباله دار Temple 1 عكس برداري كند. اگرچه تلسكوپ فضايي هابل يكي از حساسترين و با نفوذترين تلسكوپ هاي دردسترس مي باشد، اما گاز ها و گرد وغبارهايي كه اطراف اين دنباله دار را احاطه كرده اند باعث تيرگي دنباله دار در عكس گرفته از اين صحنه تصادم، شده است.
عكس سمت چپ دقايقي قبل از برخورد را نشان مي دهد و در اين عكس، دنباله دار Temple 1 به صورت نقطه اي روشن مشخص شده است.عكسي كه در وسط قرار دارد، 15 دقيقه بعد از برخورد گرفته شده است. كه در اين عكس، دنباله دار Temple 1 4 برابر روشن تر از قبل مشخص شده است. گاز ها و گردوغبارهاي اطراف اين دنباله دار پس از برخورد باعث افزايش روشنايي و درخشندگي اين دنباله دار شده است.عكسي كه در سمت راست قرار دارد، 62 دقيقه پس از تصادم گرفته شده است. و اين عكس پخش شدن گاز و گردوغبار را در اطراف اين دنباله دار نشان مي دهد. در ضمن اين دنباله دار كه شبيه يك سيب زميني است 14 كيلومتر پهنا و 4 كيلومتر طول دارد .
منبع : Skyandtelescope , Universtoday
نويسنده : پویان شهیدی و احمد شکیب